Aandacht voor schildklier screening bij zwangere vrouwen

Jaarlijks hebben naar schatting 1.000 zwangeren in Nederland een ernstige, niet gediagnosticeerde schildklierafwijking die schadelijk is voor de ongeboren vrucht. Daarom moet er een standaard screening van de schildklierfunctie komen voor zwangeren. Dat stellen onderzoekers van Tilburg University en de Universiteit van Amsterdam in een publicatie in het Amerikaanse wetenschappelijke tijdschrift Thyroid.
The attitude towards hypothyroidism during early gestation: time for a change of mind?
VJ Pop, M Broeren, WM Wiersinga

Aanbevelingen NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen en zwangerschap
In vraag en antwoord

Van alles over schildklier en zwangerschap
Schildkliertje

Screening for maternal thyroid dysfunction in pregnancy: a review of the clinical evidence and current guidelines
DL Chang, EN Pearce

Ongeveer twee tot drie procent van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd heeft een schildklierfunctiestoornis. Bij een derde van hen maakt de schildklier te veel hormoon (hyperthyreoidie) en bij de rest maakt hij te weinig hormoon (hypothyreoidie). Een stoornis wordt vaak niet opgemerkt omdat er niet altijd sprake is van duidelijke symptomen. Onderzoekers van Tilburg University en de Universiteit van Amsterdam hebben nu aangetoond dat 0,62 procent van de zwangere vrouwen een niet gediagnosticeerde vorm van hypothyreoidie (te weinig schildklierhormoon) heeft, zonder dat er sprake is van opvallende klachten. Omgerekend voor de totale zwangere populatie in Nederland betekent dit dat er jaarlijks ruim 1.000 vrouwen zwanger worden terwijl er sprake is van een nog niet ontdekte ernstige hypothyreoidie.

De onderzoekers vinden dat screenen op mogelijk bestaande ernstige schildklierfunctiestoornis vroeg in de zwangerschap niet langer achterwege kan en mag blijven. Een screening is volgens de onderzoekers kosteneffectief: er wordt bij iedere zwangere al standaard bloed geprikt bij 8 tot 12 weken en de diagnostische test is zeer gevoelig en goedkoop (15-20 euro).

In de media

Onder meer de Volkskrant, de Nationale Zorggids en Santé magazine besteedden aandacht aan dit onderzoek. Waarom vertelt de directeur van SON in haar reactie in de Nationale Zorggids niet dat deze patiëntenorganisatie betrokken was bij de hieronder genoemde richtlijn? En daar ligt toch een heel belangrijk rol voor SON: voorlichting aan vrouwen over schildklier en zwangerschap?!

Het lijkt nu alsof er helemaal niets gebeurt, maar dat is niet het geval. Dat de schildklierfunctie niet standaard wordt gescreend van alle zwangere vrouwen komt vooral doordat er geen eenduidig bewijs is dat behandeling met levothyroxine helpt. Maar ook: wat zijn goede waarden? Die verschillen per moeder. Zolang niet duidelijk is wie behandeld moet worden en wat de effecten van een behandeling zijn, is screening niet dé oplossing.

Screening rond zwangerschap in de NIV-richtlijn

In de NIV-Richtlijn Schildklierfunctiestoornissen 2012 is de uitgebreide onderbouwing van screening van de TSH én TPO-antistoffen rond de zwangerschap te vinden in hoofdstuk V.2, pagina 158 en verder. Alle aanbevelingen voor screening zijn samengevat op pagina 16 t/m 18 van de richtlijn. Hieronder vind je de aanbevelingen over de TSH-test in de zwangerschap.

  1. Dienen alle zwangeren te worden getest op serum TSH in het eerste trimester van de zwangerschap?
    [2012] Er is onvoldoende bewijs om routinematig testen van alle zwangeren op een schildklierziekte d.m.v. bepaling van TSH en/of vrij T4 in de zwangerschap aan te bevelen.
  2. Bij welke doelgroepen van zwangeren dient serum TSH getest te worden?
    • Aan alle zwangeren moet bij het eerste bezoek vanwege zwangerschap worden gevraagd naar een verleden van schildklierfunctiestoornissen en/of belaste familiegeschiedenis en/of gebruik van schildklierhormoon (LT4) of thyreostatica (MMI, carbimazol, of PTU).
    • [2012] Serum TSH-waarden dienen vroeg in de zwangerschap te worden verkregen bij de volgende vrouwen met een hoog risico op klinische hypothyreoïdie:
      • geschiedenis van schildklierfunctiestoornissen of vroegere schildklierchirurgie
      • symptomen van een schildklierfunctiestoornis of de aanwezigheid van struma
      • TPOAb positiviteit (uitleg en aanbevelingen staan in de richtlijn)
      • type 1 diabetes of andere auto-immuunziekte
      • geschiedenis van meerdere miskramen of vroegtijdige bevallingen
      • geschiedenis van bestraling van hoofd of hals
      • familiegeschiedenis van schildklierfunctiestoornissen
      • gebruik van amiodaron of lithium
      • recente toediening van jodium houdende contrastmiddelen.

Tot slot

Daar ligt een belangrijke taak - ook voor SON - om artsen, verloskundigen en vrouwen (met een kinderwens) veel meer opmerkzaam te maken op een optimale behandeling van de schildklier. De schildklier zou verplichte kost moeten worden bij vervolgopleidingen voor zorgverleners. Goede voorlichting en zorg van vrouwen met een schildklieraandoening is nodig om complicaties in de zwangerschap te voorkomen!

Of een onderzoeksrapport als ‘Een kleine klier met grote gevolgen’ van SON en HOB een rol kan spelen bij de voorlichting is onwaarschijnlijk. Op punten is de informatie onjuist en uitleg over en verwijzingen naar wetenschappelijk onderbouwde behandelingen ontbreken.

Het is heel belangrijk dat vrouwen met hypothyroïdie die overwegen om zwanger te raken hun schildklierfunctie laten testen! Voor de ontwikkeling van de baby is het namelijk erg belangrijk dat je goed bent ingesteld, en meestal moet ook de dosering in de zwangerschap worden opgehoogd. Daarom is ook frequente controle van de schildklier in de zwangerschap nodig.

Op haar website pleitte SON voor standaardonderzoek naar schildklierwaarden bij alle zwangere vrouwen en vrouwen met een kinderwens. Onduidelijk is waarom SON hiermee wilde afwijken van de toen geldende richtlijnen. Standaardonderzoek naar schildklierwaarden bij alle zwangere vrouwen en vrouwen met een kinderwens is helemaal niet conform de richtlijnen die gelden bij zwangerschap van (mogelijke) schildklierpatiënten. Er is immers onvoldoende bewijs om routinematig testen van alle zwangeren op een schildklierziekte d.m.v. bepaling van TSH en/of vrij T4 in de zwangerschap aan te bevelen.





Reacties